Trái Đất được bao bọc bởi một lớp áo vô hình nhưng vô cùng quan trọng: khí quyển. Lớp áo này đóng vai trò như một “bức bình phong” bảo vệ Trái Đất khỏi những tác động tiêu cực từ vũ trụ, đồng thời tạo điều kiện cho sự sống phát triển.
Bài viết này sẽ dẫn dắt bạn đi sâu vào khám phá những bí ẩn của khí quyển, từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của nó đối với hành tinh của chúng ta.
Khí quyển là gì?
Khám phá bầu khí quyển của Trái đất luôn là điều cần thiết để các nhà khoa học hiểu biết về môi trường và tác động của nó đối với sự sống. Việc khám phá khí quyển có thể bắt nguồn từ các nền văn minh cổ đại đã quan sát các kiểu thời tiết kỳ lạ, chuyển động của hành tinh và sao cũng như các hiện tượng tự nhiên.
Sự tò mò của những nền văn minh này đã giúp họ hiểu rõ hơn về không khí xung quanh họ. Tuy nhiên, bước đột phá quan trọng đầu tiên trong hiểu biết về khí quyển đã xảy ra trong Thời đại Khai sáng. Trong thời gian này, Galileo Galilei hướng kính viễn vọng của mình về phía bầu trời và Evangelista Torricelli đã phát minh ra phong vũ biểu thủy ngân.
Công trình mang tính đột phá của họ cuối cùng đã cho phép các nhà khoa học đo được áp suất không khí. Nó cũng khiến họ khám phá ra mối quan hệ giữa độ cao và điều kiện khí quyển.
Khi công nghệ được cải tiến, các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu thành phần và hành vi khí quyển của Trái đất. Sử dụng khinh khí cầu thời tiết, máy bay và vệ tinh, các nhà nghiên cứu có thể thu thập dữ liệu từ hầu hết mọi vị trí hoặc độ cao.
Ngày nay, chúng ta biết bầu khí quyển là một lớp áo khí bao bọc Trái đất. Nó không chỉ là không khí chúng ta hít thở mà còn là tấm lá chắn bảo vệ tất cả chúng ta khỏi bức xạ. Chiếc áo choàng này cũng điều chỉnh nhiệt độ và đóng vai trò then chốt trong chu trình nước không bao giờ kết thúc.
Sự phát triển của khí quyển
Trong gần 4 tỷ năm, bầu khí quyển đã trải qua nhiều thay đổi. Quá trình tiến hóa của nó chứng kiến nó chuyển từ trạng thái bị thống trị bởi khí thải núi lửa sang giàu oxy và thích hợp để duy trì sự sống. Một số yếu tố đóng vai trò trong sự biến đổi này, bao gồm những thay đổi về địa chất, tiến hóa sinh học và các sự kiện vũ trụ.
Thành phần của khí quyển
Bầu khí quyển bao gồm các chất khí và các hạt; nó chủ yếu được tạo thành từ nitơ (78%) và oxy (21%). 1% còn lại chứa đầy argon, carbon dioxide và các loại khí vi lượng khác. Ngoài ra, bầu khí quyển còn chứa hơi nước, các hạt bụi và chất ô nhiễm.
Hơn nữa, bầu khí quyển chịu trách nhiệm về hơi nước, điều này rất quan trọng để duy trì sự sống. Hơi nước góp phần tạo ra hiệu ứng nhà kính, hỗ trợ điều hòa nhiệt độ trên Trái đất. Nó cũng là yếu tố chính trong việc hình thành mây và mưa.
Các lớp khí quyển
Bầu khí quyển được chia thành nhiều lớp theo thành phần, mật độ và nhiệt độ. Dưới đây là một bản tóm tắt ngắn gọn về các lớp của khí quyển.
- Tầng đối lưu: Là tầng thấp nhất, trong đó sự sống và hầu hết các hiện tượng khí tượng phát triển. Nó kéo dài đến độ cao khoảng 10km ở hai cực và 18km ở xích đạo. Ở tầng đối lưu, nhiệt độ giảm dần theo độ cao cho đến khi đạt -70° C. Giới hạn trên của nó là tầng đối lưu.
- Tầng bình lưu: Ở tầng này, nhiệt độ tăng dần cho đến khi đạt xấp xỉ -10°C ở độ cao 50 km. Chính trong lớp này, nơi tập trung nồng độ ozone tối đa, “tầng ozon”, một loại khí hấp thụ một phần bức xạ cực tím và hồng ngoại từ Mặt trời cho phép tồn tại các điều kiện thích hợp cho sự sống trên bề mặt Trái đất. Phần trên cùng của lớp này được gọi là tầng tầng.
- Tầng trung lưu: Trong đó, nhiệt độ lại giảm theo độ cao đến -140 oC. Nó đạt đến độ cao 80km, ở cuối là điểm trung gian.
- Tầng nhiệt: Đây là lớp cuối cùng, kéo dài tới độ cao vài trăm km, có nhiệt độ ngày càng tăng lên tới 1000°C. Ở đây khí có mật độ rất thấp và bị ion hóa.
Tầm quan trọng của khí quyển
Bầu khí quyển là nền tảng của sự sống trên Trái đất. Nó hoạt động như một rào cản bảo vệ hành tinh khỏi bức xạ UV. Đặc biệt, tầng ozone trong tầng bình lưu có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ một phần lớn các tia này.
Hơn nữa, hiệu ứng nhà kính giữ nhiệt trong khí quyển. Quá trình này đảm bảo rằng chúng ta có nhiệt độ thích hợp để sinh sống. Bầu khí quyển cũng cung cấp oxy cho quá trình hô hấp và carbon dioxide cho quá trình quang hợp. Sự cân bằng rất tinh tế giữa hai điều này là điều duy trì sự sống. Trong khi thực vật tạo ra oxy, thành phần của khí quyển đảm bảo cung cấp ổn định cho tất cả các sinh vật hiếu khí.
Hơn nữa, bầu khí quyển là trung tâm hình thành mây, mưa và bão. Áp suất khí quyển ảnh hưởng đến thời tiết và xác định mô hình gió. Sự chuyển động liên tục của không khí từ vùng áp suất cao đến vùng áp suất thấp tạo ra gió và gió giật trên quy mô toàn cầu.
Tác động của con người đến khí quyển
Các quy trình công nghiệp, giao thông vận tải và các hoạt động khác của con người thải ra một lượng lớn chất ô nhiễm như carbon dioxide, metan và nitơ oxit đang gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu. Nhiệt độ trung bình ở mọi nơi trên hành tinh đang tăng lên, làm mất ổn định sự cân bằng của tất cả các hệ sinh thái. Điều này đang gây ra biến đổi khí hậu do sự thay đổi của các kiểu thời tiết.
Ví dụ, biến đổi khí hậu làm tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lốc xoáy, lũ lụt, hạn hán… Chu kỳ của các hiện tượng như El Niño, La Niña cũng đang bị thay đổi, nhiều loài di cư hoặc chết do những thay đổi trong môi trường sống của chúng, băng ở các chỏm băng vùng cực đang tan chảy do mực nước biển dâng cao, v.v.
Kết luận
Tốc độ công nghiệp hóa nhanh chóng và những tiến bộ đáng kể về công nghệ trong vài thế kỷ qua đã tác động tiêu cực đến bầu khí quyển. Với tư cách là người quản lý hành tinh duy nhất có thể sinh sống được, nhiệm vụ của chúng ta là nhận ra tầm quan trọng của vai trò của khí quyển trong việc hỗ trợ sự sống.
Điều quan trọng nữa là tất cả chúng ta phải góp phần giảm thiểu tác động mà các hoạt động của chúng ta gây ra đối với bầu khí quyển. Khi làm như vậy, chúng tôi sẽ giúp duy trì hệ sinh thái toàn cầu cho nhiều thế hệ.
Như vậy, thông qua nội dung đã trình bày trên bạn đã có được cái nhìn tổng quan về khí quyển. Để khám phá thêm những kiến thức thú vị về địa lý, mời bạn ghé thăm yeudialy.edu.vn và tham khảo thêm nhiều bài viết khác.
